* Nghệ thuật Thư Pháp chữ Hán, Nôm_ Việt Nam
+) Quá trình hình thành Thư Pháp chữ Hán ở Việt Nam.
Việt Nam và Trung Hoa có vị trí địa lý giao lưu những nét truyền thống lâu đời, qua tiếp xúc văn hóa ngôn ngữ thì những giao lưu này rõ ràng nhất là văn hóa dùng Hán tự tại Việt Nam qua các tư liệu lịch sử cổ được lưu giữ cho đến nay.
Hệ tư tưởng văn hóa ấy đã ảnh hưởng rất sâu sắc đến tôn giáo,văn chương, lịch sử, giáo dục,… của nước ta. Qua đó cho thấy Việt Nam có một thời kỳ phát triển cực thịnh về Hán tự nói chung và nghệ thuật Thư pháp chữ Hán nói riêng.
+) Quá trình hình thành chữ Nôm:
Chữ Nôm được hình thành từ thế kỷ IX đến thế kỳ X đã hoàn chỉnh dần vào các thế kỷ sau.
“Xu thế tách rời âm Hán gốc ở Việt Nam không chỉ là kết quả của sự độc lập trong văn hóa người Việt, mà còn là tiền đề cho sự ra đời của hệ thống chữ mới ở Việt Nam”. Thành tựu đáng kể tiếp nối của chữ Nôm ra đời là các thể loại thi ca văn chương hình thành khởi tạo một nét a mới cho nền văn hóa đặc trưng của dân tộc từ thế kỷ IX đến thế kỷ XVIII. Một số thành tựu lớn ra đời như Quốc Âm Thi Tập của Nguyễn Trãi, Hồng Đức Quốc Âm Thi Tập của nhiều tác giả đời Lê Thánh Tông, Thập Giới Cô Hồn Quốc Ngữ Văn,…
+) Đặc điểm Thư Pháp chữ Hán _Việt nam.
Thư Pháp chữ Hán ở Việt Nam xuất hiện từ bao giờ? Thắc mắc này vẫn chưa được giới chuyên môn xác định mà chỉ thừa nhận bằng một số di sản Thư Pháp chữ Hán qua di bút của những người Việt thời xưa, được lưu giữ cho đến nay là một minh chứng rất sinh động của chữ Hán tại Việt Nam.
Đầu thế kỷ XX, chế độ khoa cử ở nước ta kết thúc(1919), kéo theo đó là sự suy tàn của Thư Pháp Hán tự. Nhưng cho đến nay những mạch ngầm nho học ấy vẫn âm thầm truyền tải trong tri thức dẫn đến việc hình thành các Câu Lạc Bộ Thư Pháp chữ Hán, như: CLB Thư Họa Thăng Long sau này trở thành CLB UNESCO Thư Pháp Việt Nam(Hà Nội), đại học KHXHNV Hà Nội, CLB Thư Pháp Huế, CLB Thư Pháp Đà Nẵng, tại Thành Phố Hồ Chí Minh Thư Pháp chữ Hán được giới nghệ sĩ người Hoa chú trọng và phát triển tại CLB Mỹ Thuật Người Hoa quận 5.
Nhiều nhân tài Thư Pháp khẳng định tên tuổi trong giới Thư pháp như cụ Thanh Hoằng Khê Lê Xuân Hòa, Lỗ Công Lão Nhân Nguyễn Văn Bách, Vĩnh Nguyên lại Cao Nguyện,..(Hà Nội). Thượng tọa Thích Phước Thành, Nhuận Đức,…(Huế), Trương Lộ, Trương Hán Minh, Lý Khắc Nhu,…(Thành Phố Hồ Chí Minh), ngoài ra còn có những tay bút trẻ như Nguyễn Quang Thắng, Đinh Văn Hiếu, Xuân Như, Lê Quốc Việt…
Thư Pháp Hán Nôm do ảnh hướng tính chất bình dị mộc mạc của người Việt nên hình thành và phát triển có tính chất tài tử, lãng mạng.
Sự phát triển của loại hình nghệ thuật này cũng tương tự như hướng phát triển Thư Pháp Trung Hoa: đều xuất phát trừ sự cảm thụ trong sáng tác qua những đề tài căn bản. Tuy nhiên tính biểu hiện mỹ cảm và ngẫu hứng sáng tác có những điểm tương đối khác biệt so với nghệ thuật Thư Pháp ở Trung Hoa hiện đại.
Thư Pháp chữ Quốc Ngữ Việt Nam
+) Đôi nét về quá trình hình thành chữ Quốc Ngữ.
Đến thế kỷ XVII để thuận lợi cho việc truyển bá đạo Thiên Chúa vào Việt Nam. Các giáo sĩ người Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha cùng sự giúp đỡ của các giáo sĩ bản địa đã Latinh hóa chữ viết để thuận lợi cho việc truyền giáo. Đồng thời cũng từ đó tách rời văn hóa chữ viết và văn hóa ngôn ngữ của người Việt ra khỏi tính vuông vức cùng văn hóa Khổng giáo. Quá trình hình thành và dần phát triển hệ thống chữ Latinh mới này do Giáo sĩ Đắc Lộ (Alexandre de Rhodes) cùng các giáo sĩ Châu Âu đã giải quyết 2 vấn đề cho việc hình thành hệ thống chữ Quốc Ngữ hiện nay.
- Thêm dấu phụ cho đúng cách phát âm của người bản địa.
- Cách viết từng tiếng riêng biệt, và liền nét như các chữ Latinh.
+) Sự ra đời của Thư Pháp Việt
Thuật ngữ Thư Pháp Việt một phần chỉ cho mọi người phân biệt giữa chữ Quốc Ngữ (ký tự Latinh) và chữ Hán ở Việt Nam trước đây.
Sự khác biệt giữa nghệ thuật viết chữ đẹp phương Tây cũng vẫn dùng hệ thống ký tự Latinh, thể hiện tinh thần và vẻ mỹ cảm của tác phẩm. Trong Thư Pháp Việt đã thừa hưởng và kết hơp hài hòa với quan niệm triết lý văn hóa Việt. cùng vẻ đẹp và tính khuôn khổ của hệ thống nghệ thuật viết chữ phương Tây.
Hướng phát triển cho nghệ thuật Thư Pháp Việt là điều tất yếu cho sự phát triển của chữ Quốc ngữ , trong sáng tác sẽ mang tính mỹ cảm và có những vẻ đẹp rất riêng biệt trong sáng tạo của người Việt thông qua những nghiên cứu học thuật ngày càng phát triển.
*Thư Pháp Việt cũng có hướng phát triển tương tự như các loại hình nghệ thuật có xu hướng học thuật khác.
* Từng bước dần phát triển và manh nha cho những cơ sở học thuật, tính thẩm mỹ, lý luận trong sáng tác và hình thành giới thẩm định cụ thể dành riêng cho bộ môn này.
PHẦN 2. NHỮNG THÀNH TỰ TRONG NGHỆ THUẬT THƯ PHÁP VIỆT
* Chuyên môn:
- Các lớp dạy Thư pháp Việt ngày càng được phổ biến nhân rộng và chuyên môn hóa, loại hình nghệ thuật này dần dần được công chúng đón nhận và phổ thông hóa chuyên môn giảng dạy một cách sư phạm hơn tại các Trung Tâm Văn Hóa và các CLB Thư Pháp trên cả nước.
* Nghiên cứu: Đã có rất nhiều các học giả sưu tầm đối chiếu nghiên cứu từ văn hóa, đặc tính hội họa và kỹ thuật của Thư pháp ở nhiều cấp độ trong suốt 20 năm qua. Tiêu biểu là các tác giả Kiều Văn Tiến (Quốc ngữ kỳ quan 1974, Nghệ thuật viết chữ 1990, Kỳ Quan chữ Việt Nhà Xuất Bản Văn Hóa Dân Tộc 1999, Thư pháp sự kỳ diệu của chữ viết Việt Nam hiện đại/ Nhà Xuất Bản Văn Hóa Dân Tộc.), Nguyễn Bá Hoàn (Căn bản nghệ thuật Thư Pháp/ Nhà Xuất bản Thuận Hóa 2002, Phút thư giãn cho người bận rộn qua Thư pháp/ Nhà Xuất Bản Văn Hóa Thông Tin 2003, …), Đăng Học (Thư pháp Việt Lý thuyết và thực hành/ Nhà Xuất Bản Văn Nghệ 2009), Đặc biệt là Quyển sách “Thư pháp là gì?” Nhà Xuất Bản Văn Nghệ 2006, tác giả Thạc sĩ Nguyễn Hiếu Tín.
* Kỷ lục: Dù là loại hình nghệ thuật mới nhưng con chữ đã một phần nào đó góp phần cho nét đẹp trong văn hóa Việt Nam với những kỷ lục đáng kể:
+ Cuốn truyện Kiều bằng Thư Pháp Quốc Ngữ lớn nhất Việt Nam, với kích thước 1,2x1,6m nặng 75kg do nhà Thư Pháp Nguyệt Đình thực hiện tại lễ hội Festival Huế-2002.
+ Đại Thư Pháp Nhật Ký Trong Tù. Khổ sách 0,5x1m, nặng 40kg, được ra mắt nhân kỷ niệm ngày sinh nhật Bác (19/05/2003) ở thị xã Tuy Hòa tỉnh Phú Yên do nghệ nhân Trần Quốc Ẩn thực hiện. Sau đó được ra mắt tại hội sách Tp.Hồ Chí Minh năm 2004.
+ Câu đối dài nhất Việt Nam, kích thước 2,4x30m thực hiện nhân kỷ niệm 30 năm giải phóng miền Nam và thống nhất đất nước, do nghệ nhân Trần Quốc Ẩn phóng bút. (2005)
+ Cuốn Thư Pháp Kiều dài nhất, 3254 câu được thể hiện trên giấy với khổ giấy dài 300m, rộng 8,4m.
+ Cuốn Thư Pháp Tuyên Ngôn Độc Lập bằng gỗ nặng 300Kg (nội dung là 3 bài tuyên ngôn độc lập qua các thời kỳ), bài Thơ Thần của Lý Thường Kiệt, Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi và Bản Tuyên Ngôn Độc Lập 02/09/1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
+ Kỷ lục cuốn kinh Phật Giáo lớn nhất Việt Nam do 108 nhà Thư Pháp, nghệ sĩ, tăng lữ thực hiện được trưng bày tại phòng triển lãm Lê Thánh Tôn năm 2007.
…
* Tương lai:
-Hiện nay Thư Pháp chữ Việt không chỉ dừng lại ở cấp độ phong trào mà còn phát triển có quy mô tại các CLB trong cả nước, với thành phần những người yêu thích không ngừng sáng tạo ra những tác phẩm Thư Pháp Việt cho cuộc sống và nhận được sự đón nhận rất đồng tình của công chúng mang đến cho loại hình nghệ thuật này “hồn con chữ” nét văn hóa đậm đà màu sắc Việt
-Tương lai không xa sự chắt lọc trong bộ môn và có những hướng lý luận và kỹ thuật thống nhất dần đưa loại hình nghệ thuật này thành một nét văn hóa dân tộc Việt Nam.
- Cần hơn nữa sự quan tâm đến hệ thống kỹ thuật căn bản và lý luận sáng tác cảm thụ tác phẩm, nhằm đưa ra định hướng phát triển chung cho loại hình nghệ thuật này.
- Việc ảnh hưởng chung và phát triển cùng với một số loại hình nghệ thuật khác như hội họa, kiến trúc,… cần được phát huy và sáng tạo hình thành những trường phái và đưa ra các cơ sở lý luận phê bình để phát triển hơn nữa tính chuyên môn của loại hình nghệ thuật này.
Biên Soạn: thư pháp Minh Hoàng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét