PHỤ LỤC: SỰ KHÁC NHAU VỀ CÁCH CẦM BÚT CỦA NGHỆ THUẬT THƯ PHÁP VIỆT VÀ THƯ PHÁP HÁN TỰ

Những nét khác biệt trong việc cầm bút của nghệ thuật Thư pháp Việt và Thư pháp Hán tự.
Hướng cho người nhìn một nét mới khi biết và định hình cho nghệ thuật Thư pháp Việt có những cách cầm bút đặc trưng.

I.  CÁCH CẦM BÚT:

1.      Cách cầm bút của nghệ thuật Thư pháp Trung Hoa và nguồn gốc của bút lông một sản phẩm của văn hoá phương Đông::

Nguồn gốc bút lông:

Bút lông là sản phẩm văn hoá hình thành sau một giai đoạn dài văn hoá chữ viết trung hoa cổ chỉ viết trên xương thú, mai rùa, da, vải chỉ viết bằng cây, bút sắt chấm mực và khắc. Thời nàh Tần người ta xem tướng Mông Điền là người sáng tạo ra bút lông dù rằng thời nhà Ân Thương đã có các loại văn bản dùng đến son và bút.. Hình thành và phát triển từ sự thông nhất ngôn ngữ và văn tự, bút lông càng phát huy hơn nữa tính thực tiễn và đa dụng của nó và truyền bá đi khắp các quốc gia phương Đông có chung văn hoá Hán tự.

-         Cách cầm bút theo một nguyên tắc đã định hình từ ngàn năm nay của nghệ thuật Thư pháp Trung Hoa đó là hướng cầm bút theo phong cách ngũ chỉ pháp, ứng dụng năm ngón tay hình thành thế cầm bút vững và thẳng đứng.

-         Các cách cầm bút có các hướng:

*Thẳng đứng từ trên thân bút xuống đầu bút.

*Nghiêng góc từ trong ra ngoài hướng đầu bút về phía trước, ngón tay út tỳ nhẹ làm điểm tựa giữ cân bằng khi cầm bút.

*Cách cầm bút từ thân bút gần như tận dụng các phần trên thân bút để ứng dụng cho các phong cách chữ viết khác nhau trong hệ thống chữ hán.

2.      Cách cầm bút của nghệ thuật Thư pháp Việt Nam và sự ứng dụng trong phong cách viết chữ:

Cách cầm bút của nghệ thuật Thư pháp Việt Nam hiện nay có sự phân định ở 2 dòng, Thư pháp Hán tự và Thư pháp Việt hiện đại, nhưng riêng trong chia sẻ sẽ là nghệ thuật Thư pháp Việt hiện đại với những sự ứng dụng mới, đang định hình và có hướng phát triển hình thành một nét văn hoá Việt Nam rất riêng biệt.

Các cách cầm bút mà chúng ta có thể dễ thực hành.

Vì có một hệ tư duy văn hoá chữ hán từ lâu đời nên việc cầm bút lông viết chữ đã là một tiềm thức trong suy nghĩ của người Việt. Đến hôm nay sự trở lại của việc cầm bút lông hình thành một nét riêng rất Việt Nam giống như cha ông chúng ta từng định hình một nét riêng về chữ Nôm.

Hệ thống Việt ngữ hiện nay là một sản phẩm rất thú vị từ tư duy văn hoá Việt Nam và hệ thông latinh ký tự, hình thành một nét mới khi thực hiện các sáng tác về chữ Việt.

Qua cách viết của hệ thông la tinh háo theo hướng nghiêng gốc so với mặt phẳng định hình các hệ thống ký tự nghiêng và đa dạng hơn là các hệ thống ký tự tròn,… Từ đó khi ứng dụng bút lôn vào hệ thống ký tự latinh này là một sự thay đổi rất lạ. Từ sự dày mỏng, chất liệu mực, chất liệu giấy, cách trình bày. Đó chính là sự định hình khá mới lạ của nghệ thuật Thư pháp Việt..

Vì thế khi cầm bút lông theo đúng phương pháp nhưng viết Thư pháp Việt sẽ là một hương linh hoạt hình thành các con chữ theo hệ thống hình học về ký tự đã được học từ văn hoá cơ sở.

II.               HỆ THÔNG VĂN TỰ VÀ CÁCH VIẾT:

	Thư pháp Việt Nam	Thư pháp Trung Hoa
Hệ thống văn tự	Chữ Việt	Chữ Hán
Dụng cụ thực hiện	Bút bi, bút chì, bút lông	Bút lông, bút bi
Tư duy	Linh hoạt và ứng dụng	Cố định và bền vững
Cách trình bày	Trên các loại giấy thấm nước và ít thấm nước.	Trên các loại giấy thấm nước.
Hướng phát triển	Đang định hình	Lâu đời

PHỤ LỤC: ĐẶC ĐIỂM RIÊNG TRONG NGHỆ THUẬT THƯ PHÁP VIỆT

- Tính linh hoạt: Sự linh hoạt là một phần trong những đặc điểm rất thú vị trong Thư Pháp chữ Việt, sự chuyên chú trong sáng tác cũng là đặc tính của người Việt mặc dù vẫn không bỏ sự phóng khoáng  trong sáng tác. Dù tính linh hoạt có thể là điều tất yếu trong các loại hình nghệ thuật nhưng riêng trong bộ môn Thư Pháp Việt tính linh hoạt rất cao. “nhà Thư Pháp nhấn mạnh ở mỗi con chữ làm tăng nhịp điệu cảm  xúc nhưng vẫn tuân thủ tính hài hòa trong tác phẩm.”

- Tính biểu cảm, trữ tình: Đây là một đặc điểm rất tiêu biểu cho các loại hình nghệ thuật  và văn hóa Việt Nam nói riêng và văn hóa nông nghiệp nói chung. Với Thư Pháp chữ Việt tính biểu cảm và nét trữ tình thể hiện qua các câu chữ luôn là những nội dung quen thuộc và có tính  trọng tình với các nét chữ bay bướm, nhẹ nhàng. Rất ít khi thấy các tác phẩm Thư Pháp chữ Việt có tính mạnh mẽ  như Trung Hoa, và sặc sỡ như phương Tây mà luôn luôn sáng tạo độc đáo nhưng lại hiền hòa nhẹ nhàng.

- Tính hài hòa: Tính hài hòa là đặc điểm rất nổi bật trong Thư Pháp chữ Việt Nam nói riêng và trong văn hóa Việt Nam nói chung. Một phần cũng chính do sự hài hòa trong mọi tác phẩm ấy mà tác phẩm Thư Pháp chữ Việt luôn luôn lạ mắt trong từng sáng tạo.

- Tính tổng hợp: Giao thoa trong văn hóa Đông Tây thể hiện rõ nhất thông qua bộ môn Thư Pháp chữ Việt (Bút lông- sản phẩm của văn hóa phương Đông và chữ Latinh-sản phẩm của văn hóa phương Đông). Sáng tác một phần cũng có sự ảnh hưởng đó.

- Tính hướng thượng: Sáng tạo có những tính chất hài hòa làm con chữ có tính chất lạ (hay hoài cổ) trong tác phẩm nghệ thuật, tính tư duy và hàm ý trong sách tác làm tác phẩm có định hướng trong suy nghĩ của người sáng tác lẫn người xem nhằm đạt đến một chân thiện mỹ cho tác phẩm..

* Những tính chất tất yếu trên cũng nhằm hình thành những sáng tạo, lý luận chuyên môn, phân định thể loại dựa trên đặc tính mỹ cảm chính là  mục tiêu tồn tại, chuyển biến thành loại hình nghệ thuật Thư pháp Việt.